medal (circa 1680) NOORDELIJKE NEDERLANDEN (NETHERLANDS) - REPUBLIEK, 1581-1795 - HOLLAND - STAD HAARLEM – Dubbele zilveren vroedschapspenning (co VF

De voorzijde van deze penning refereert aan de uitvinding van de boekdrukkunst door de Haarlemmer Laurens Jansz. Coster

Al in de 16^e eeuw is een verhaal ontstaan dat ene Laurens Jansz Coster, inwoner van Haarlem, in 1423 voor Europa de boekdrukkunst zou hebben uitgevonden. Om dit verhaal te ondersteunen werden in de loop der eeuwen ook allerlei ″feiten″ verzonnen. Er is echter geen enkel bewijs dat dit ook daarwerkelijk heeft plaatsgevonden. Er heeft inderdaad een koster bestaan met de naam Laurens Jansz (1410-1483) die woonde aan de Grote Markt. Hij gebruikte de naam Laurens Jansz Coster. Dat hij enige betrokkenheid heeft gehad in de drukken van boekwerken is uit geen enkele bron gebleken. Daarnaast was hij voor het uitvinden van de boekdrukkunt in 1423 op dat moment veel te jong. Tegenwoordig bestaat echter grote twijfel aan de historiciteit van het personage Coster en wordt breed aangenomen dat de Duitser Johannes Gutenberg de ′uitvinder′ van de boekdrukkunst in Europa geweest is, en wel rond 1445/1450.

Feitelijk was Gutenberg een drukker die bestaande druktechnieken verbeterde. Hij was niet de uitvinder. In de Middeleeuwen bestond namelijk allang een vorm van boekdrukkunst. Deze houtsnededruk, de zgn. blokdruk, werd rond de zesde eeuw in China uitgevonden. Het kwam naar Europa, samen met Marco Polo, in 1295. Marco Polo keerde terug naar Italië na vele jaren van verkenning in China, en hij bracht de kennis van houtsnededruk met zich mee bij zijn terugkeer. Hierbij werden tekst of een afbeeldingen ingesneden in hout en kon één pagina in meervoud worden afgedrukt. In steden als Brugge, Brussel, Haarlem en Utrecht werd blokdruk vanaf begin vijftiende eeuw, tussen 1418 en 1423, toegepast om onder meer prenten mee te maken. Nadeel van deze vorm van drukken was, dat eenmaal gemaakte fouten nauwelijks de herstellen waren. Gutenberg werkte met losse loden letters, waarbij verbeteringen en wijzigingen wel goed mogelijk waren. Daarmee heeft hij wel een belangrijke verbetering uitgevonden die het drukken van boekwerken op grote schaal mogelijk heeft gemaakt. De keerzijde van deze penning refereert aan de inname van Damiate

Dit verhaal speelde zich af ten tijde van de Vijfde Kruistocht (1217-1221). Het was een poging om Jeruzalem en de rest van het Heilige Land te heroveren door eerst het machtige Egypte van de Ajjoebiden te veroveren. Paus Innocentius III en zijn opvolger paus Honorius III organiseerden in 1217 kruisvaarderslegers onder leiding van koning Andreas II van Hongarije en hertog Leopold VI van Oostenrijk. Later in 1218 deed een Duits leger onder leiding van Olivier van Keulen, waaronder contingenten Hollandse, Vlaamse en Friese soldaten, ten dele onder leiding van graaf Willem I van Holland, mee met de kruistocht. Om Damietta in Egypte aan te vallen, werden ze bondgenoten van het Seltsjoekse sultanaat Rûm in Anatolië, die de Ajjoebieden aanviel in Syrië in een poging om te beletten dat de kruisvaarders op twee fronten moesten vechten. Op 27 mei 1218 kwamen de kruisvaarders aan bij Damiate. De stad was vanuit Akko gemakkelijk te bereiken en was de toegangspoort tot de snelste route naar Caïro, het centrum van de macht van de Ajjoebiden. Damiate werd beschermd door drie lagen muren met vele torens en in het westen de Nijl. De vaargeul van de Nijl was afgesloten met een grote zware ketting die beschermd werd door de vloot van de Ajjoebiden. De ketting liep vanaf de stad naar een toren op een eiland vlak bij de westelijke oever. Op 25 augustus 1218 wisten de Friezen deze toren te veroveren. Ze deden dit door, naar een ontwerp van Olivier van Keulen, twee schepen, koggen, met elkaar te verbinden en daar een hoog aanvalsplatform op te bouwen. Het platformfort stond op vier lange poten. Het geheel was bedekt met natte huiden. Vóór het platform, maar niet in verbinding ermee, kon een beschutte en dubbel scharnierende stormladder met katrollen opgehesen worden, met de basis aan de voet van de voorste twee poten. Over de ladder klommen de aanvallers omhoog naar de trans van de toren, gedekt door boogschutters en slingeraars op het platform. Bij de eerste aanvalspoging staken de verdedigers de bovenkant van de ladder in brand. Toen de geestelijken en edelen op de westoever dit zagen, wierpen ze zich wenend en biddend op de grond. De aanvallers blusten het vuur, wat als een groot wonder werd gezien. De stormtroepen sprongen op de toren over en dreven de verdedigers naar beneden. Die staken toen het binnenste van de toren in brand zodat de aanvallers zich weer op de ladder moesten terugtrekken. Men kon nu echter niet meer voorkomen dat een valbrug op het eilandje van de toren werd neergelaten waarna de kruisvaarders het garnizoen van de toren net zo lang uitrookten tot men zich overgaf. Daarna werd de ketting losgemaakt. Eeuwen later ontstond er onenigheid tussen de Haarlemmers en de Friezen over wie de uitvinding van het aanvalsschip had gedaan. De vermeende Hollandse bijdrage maakte de aanval op de toren tot in de twintigste eeuw een geliefd onderwerp voor kunstenaars en schrijvers. Al-Adil, de oude sultan van de Ajjoebiden, schijnt het verlies van de toren niet te hebben kunnen verwerken. In ieder geval stierf hij kort na het horen van het nieuws en werd opgevolgd door zijn zoon al-Kamil.

De ′Haarlemse′ verovering van Damiate is een legende waarin Haarlem een belangrijke rol had bij de verovering van Damiate. Haarlemmers zouden de havenketting over de Nijl hebben kapotgevaren met een schip met een zaag op de boeg. De rol van de Haarlemmers lijkt een legende. Bronnen uit de dertiende eeuw noemen de Haarlemmers noch het zaagschip. Pas vanaf de veertiende en vijftiende eeuw duiken deze verhalen op. In 1612 constateerde Petrus Scriverius dat geen enkele oorspronkelijke bron het zaagschip vermeldde. Daarbij was Willem I al voor de val van de stad naar huis teruggekeerd. Van dit type vroedschapspenning bestaan uitvoeringen op enkelvoudig gewicht (ca.12 gram) en dubbel gewicht (ca. 24 gram). De dubbele komen wat minder frequent voor dan de enkelvoudige. Schaars. van Loon I, 160,1
zfr

Please respect our order minimum of 20 Euros. For EU only IBAN payment please. Shippings to China are on risk of the buyer and only payment by bankwire or WISE. Shipping will take place within 5 days after receipt of payment. Sendings to Russia,Ukraine and Israel are not possible. Additional administration- and risk costs for PayPal & creditcard payments. No PayPal or creditcardpayments possible for orders over 10.000 euro.